1738, POLEN SAXEN, het verdrag van Wenen


Vanwege onenigheid over de opvolging van de overleden Poolse koning Augustus II ontstond de Poolse successieoorlog. Deze duurde van 1733 tot 1738 en in het verdrag van Wenen (1738) werd vastgesteld dat Frederik Augustus II, keurvorst van Saksen, de nieuwe koning van Polen zou worden. Dat bleef hij, als koning Augustus III, tot 1763.

Het wapen van Polen, op deze pijpenkoppen, is dat van de Pools-Litouwse staat. Met dit wapen staat er nog één en deze bevat een paar belangrijke schildkwartieren uit het wapen van Saksen. Ondanks een overstelpende hoeveelheid informatie op Internet is de keuze voor deze specifieke combinatie niet duidelijk.

 


Uitgebreide weergave van een ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1738-1739.

 

Korte omschrijving: wapenschilden van Polen en Saksen naast elkaar, met onderschrift POLEN en SAXEN, naar de roker toe gekroond. De pijp is voor driekwart gedecoreerd, het merk is Dordtse maagd. De maker van dit model is Maarten Verzijl (Lit. 2)

 

Uitgebreide omschrijving: De voorstelling is gericht naar de roker en spreidt zich uit op de zijden van de pijpenkop. Naar de linkerzijde staat het wapen van Polen in een met een lijn afgesloten ovaal. Het schild bestaat uit vier kwartieren, met linksboven en rechtsonder een gekroonde adelaar, en linksonder en rechtsboven een ridder met geheven zwaard te paard. Naar de rechterzijde staat het wapen van Saksen in een door een lijn afgesloten ovaal. Het vlak bestaat uit vier kwartieren en een hartschild. Linksboven staat het wapen van Saksen, rechtsboven en - onder een klimmende leeuw en linksonder een mij onbekend symbool. In het midden staat een schild met gekruiste zwaarden. De schilden worden in het midden gezamenlijk bekroond door een keizerskroon, waar ze daadwerkelijk met een band aan bevestigd zijn. Tussen de schilden in staat boven een engelenkopje met een brede kraag, onder een vaas. De wapenschilden worden aan de zijden gedragen door engelen, de schilden worden omringd door een vlak gevuld met voluten en bladwerk. Ten slotte loopt er langs de onderzijde een tekstlint met links de tekst POLEN, tussen twee bloemen en rechts de tekst SAXEN, tussen twee bloemen.


Uitgebreide weergave van een ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1738-1739.

 

Korte omschrijving: wapenschilden van Polen en Saksen naast elkaar, met onderschrift POLE en SAXE. Naar de roker toe gekroond. De pijp is voor driekwart gedecoreerd, de maker is onbekend.

 

Uitgebreide omschrijving: De voorstelling is identiek aan die van de bovenstaande pijpenkop, maar verschilt in details. Kijk bijvoorbeeld naar de vleugels van de engelen boven de wapenschilden. Op het tekstlint langs de onderzijde staat links de tekst POLE, afgesloten door een punt en rechts de tekst SAXE, afgesloten door een punt.

Het hielmerk is niet goed gezet en licht afgesleten, wat determinatie onmogelijk maakt.


Ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1740-1750. Naar de roker staat het wapen van Polen, bestaande uit vier kwartieren en een hartschild. Op de kwartieren staan alternerend gekroonde adelaars en ridders. In het hartschild is het wapen van Litouwen opgenomen. Boven het wapen staat een ridderhelm met kroon en pluimen. Langs het wapen lopen bladranken in C-voluten.

Van de roker af staat een ovaalvormig schild, verdeeld in vier kwartieren en een hartschild. In de kwartieren en het hartschild staan onderdelen uit het veel grotere, uit verschillende wapens opgebouwde schild van Saksen. Boven het wapen staat een keizerskroon. Om het wapen loopt een decoratieve zone, met florale krullen en een ruit met stipvulling van het vlak.

Op de linkerzijde van de hiel staat het wapen van Gouda, op de hiel staat het merk 33 gekroond. De pijpenmaker is Hendrik Nieuwland (Lit. 2), hij gebruikte voor deze pijp een enigszins versleten vorm. Op de steelaanzet, direct achter de kop, loopt een tekstband. Leesbaar is '..UCKAS'.