Mensen EN lichaamsdelen

De kop van deze pagina klinkt een beetje macaber, maar er zijn pijpen gemaakt in bijvoorbeeld de vorm van een hand of voet. De personen zijn anonieme mensfiguren die meestal op de steel (figuraal) zijn afgebeeld.

Isabé model pijpenkop uit de laatste dertig jaar van de 19e eeuw. Op de linkerkant van de kop staat een jager met zijn jachthond afgebeeld. De jager houdt met één hand zijn geweer vast. Op de rechterkant van de pijpenkop (uit het zicht van de jager) vlucht een hert weg. Naar de steel toe worden de twee taferelen gescheiden door een grote loofboom. Dit wekt de indruk dat de jachtpartij zich in het bos afspeelt. Van de steel af is de persnaad afgewerkt met een bladmotief, die zich bovenin in twee halve bogen splitst.

De kop van deze pijp is een grote trom en ertegenaan rust een clown of pierrot, met zijn benen languit langs de pijpensteel. In zijn had draagt hij ook nog een trompet en hij kijkt niet bijster gelukkig. De vellen van de trom zijn gespannen met een zigzaggend koord, waaronder aan de linkerkant twee bekkens zijn geschoven. Op de onderrand van de trom, ook links, staat het modelnummer van de pijp, No 2. Ik ken deze pijp in ieder geval uit het modellenbestand van Jan Prince aan het einde van de 19e eeuw, maar de vorm is waarschijnlijk overgenomen en wat langer gebruikt.

Een Chinees door de pijpenkop. Rondbodem model pijp met hoornvormig gekromde pijpenkop. Het oppervlak van de kop is helemaal gearceerd en stelt iets voor, het lijkt nog het meest op een boomstam. Door de boomstam heen steekt het lichaam van een mens met klassieke Chinese trekken, maar wel karikaturaal. Twee dingen vallen op aan de boomstam. Eerst loopt er langs de bovenzijde, door de 'gevangen' figuur heen, een dubbele horizontale lijn, alsof er twee helften van de stam op elkaar zijn gezet. Dan loopt er nog een 'riem' vanaf het onderlijf bij de steel diagonaal naar de onderkant van de pijpenkop. Aan de steelzijde is het onderlijf en de benen zichtbaar. De voeten raken pas later de steel, zodat ruimte tussen de steel en de benen is ontstaan. Van de steel af steken een hoofd en twee armen uit de pijpenkop. De handen komen onderaan de kop bij elkaar. De kleding stelt een Aziatisch gewaad voor. Het hoofd is kaal, maar vanuit het achterhoofd loopt een lange vlecht de linkerkant van de pijpenkop op. Ook is er een lange puntsnor aanwezig. De ludieke voorstelling refereert waarschijnlijk aan een verhaal.

Nog een verhaal wordt verteld op deze pijp. Een naakte vrouw wordt aangevallen door tijger. De voorstelling lijkt ingegeven door schilderijen uit de Romantiek, de decoratiestijl van de pijp zelf is meer Jugendstil. De vrouw ligt links langs de kop en op de steel, terwijl de tijger (of panter of luipaard) van de rechterkant van de kop komt. Op de kop is een ondergrond voor de tijger aangebracht. Om de voorstelling heen lopen bladeren en er staan bloemen op de steel. Op de persnaden loop t een lage lob en de hiel is een plantenknop. Het hele oppervlak rond de voorstelling, van de kop en de steel, is gepointilleerd. De vorm is gemaakt in het buitenland en door een Nederlandse fabrikant gebruikt.

Deze pijp is dan weer een allegorie voor het genot, het goede leven. Terwijl je rookt kijk je naar een afbeelding van een jonge vrouw, die schaars gekleed tussen druivenranken zit. In haar handen houdt ze een kan en een glas. De associatie met wijn is volledig. De vorm zal aangekocht zijn uit Frankrijk en gebruikt in Nederland door Goedewaagen en/of Van der Want.

Dit is een typische fantasiepijp. De vorm is atypisch, de voorstelling dient geen enkel doel. De pijp is vooral merkwaardig. De kop is onbewerkt, op een vogelkop aan de onderkant na. De kop bestaat uit een snavel die uit de pijpenkop steekt als een spoor, van de steel af. Boven de snavel staan aan weerszijden twee ogen die uit niet meer dan een elliptische lijn bestaan. De uitgewerkte voorstelling zit op de bovenkant van de steel. Er is een plateau aangebracht met een geribbelde rand, die wordt gedragen door een voet van lobben. Op het plateau zit een dame op een pot, De dame heeft een lang jurk aan en aan haar voorkant is te zien dat ze zit. Aan haar achterkant houdt ze haar jurk opzij en zijn billen op een pot te zien. Zij zit niet daadwerkelijk op de steel, maar door het plateau zit ze met de steel mee. De voorstelling is wellicht ondeugend bedoeld, maar is vooral merkwaardig.