Rondbodems, 1700-1940


De Goudse pijpenmakers hadden tijdens elke vormperiode altijd wel een redelijk assortiment aan (licht) afwijkende modellen, maar vanaf de 18e eeuw, wanneer later de ovale kop wordt ontwikkeld, komen er twee hele specifieke modellen bij: de kromkop en de rondbodem. Door de specifieke eigenschappen van deze vormen worden ze als aparte groep beschouwd en hebben ze een eigen modelnummer gekregen, respectievelijk model 4 en 5.

 

De rondbodem is uitzonderlijk voor Nederland omdat alle pijpmodellen tot dan toe waren voorzien van een hiel of spoor, als een vast basiskenmerk van de pijpenkop. Bij alle andere gelijklopende modellen blijft dat dan ook het geval. De rondbodem heeft dus een kop die naadloos overgaat in de steel. Een bijkomende vormaanpassing is dat rondbodems iets lager zijn dan ovale pijpen.

Qua vorm komt het model het meest in de buurt van het standaard model pijpen dat gemaakt wordt in Duitsland en het ontstaan van dit model in Nederland kan heel goed het resultaat zijn van de opbloeiende internationale handel, waarbij Gouda steeds meer producten wereldwijd gaat uitvoeren

Rondbodem uit de periode 1750-1760. Latere versies krijgen ook wel een kleinere hoek van de kop-as ten opzichte van de steel.


Een vroeg en bijzonder rondbodem model is de Chesapeake pijp. Deze pijpen werden gemaakt voor de Noord Amerikaanse markt in de tweede helft van de 17e eeuw. Ze worden af en toe gevonden in de grond van Nederland. Merken op deze pijpen zijn: prins en prinses, EB, HG gekroond.


Vroeg type rondbodem uit de periode 1700-1710 of vroeger. De pijpenkop is niet geglaasd en gemerkt, op de markt is het een nieuwe, maar eenvoudige categorie pijp.

Nog zo'n model, nu van een andere vondstlocatie. Deze pijp is ook niet gemerkt, maar wel geglaasd.


Trechtervormig rondbodem model, 1720-1740, gemerkt met turfmand gekroond.


Twee standaard model rondbodems uit de periode 1740-1750, gemerkt met fruitben.


Een paar modellen van rondbodems, lang en kort, uit de tweede helft van de 18e eeuw.


Een wat meer trechtervormig model rondbodem werd ook gemaakt, waarschijnlijk als exportmodel. Bovenstaande voorbeelden, in Goudse fabrieksstorten gevonden, zijn van Blom en van Nieuwveld en werden gemaakt tussen 1740 en 1750.  Meer informatie over deze storten staat beschreven bij 'onderzoek'.


Laat 18e eeuwse rondbodems met het merk 16 gekroond.


Laat 19e eeuwse rondbodem, gemerkt met melkmeid.


Laat 19e eeuwse rondbodem model pijp, zonder merk. De pijp was mogelijk gemerkt met een naamstempel op de steel of met een etiket op de steel. Het model is een rondbodem-fantasie pijp met een bolle onderkant en teruglopende zijden naar de opening.


Vroeg 20e eeuwse rondbodem van rode klei, met een witgeverfde of geglazuurde bovenrand.


Rondbodem pijp van Van der Want, 1880-1915.