Graveringen met VR

Er is een Goudse pijpenmaker actief geweest die verschillende trechterpijpen (tot vrijwel ovale pijpen) liet graveren met voorstellingen, waar zijn initialen aan werden toegevoegd. Dit gebeurde vaak genoeg, maar deze pijpenmaker heeft waarschijnlijk behoorlijk productie gedraaid. Veel van zijn pijpen (pijpenkoppen) zijn als bodemvondsten bij depots en verzamelaars terechtgekomen.

Het gaat om vier thema's op pijpen die gemaakt zijn in de periode 1710-1750. De pijpen zijn Gouds in afwerking en decoratie, het is daarom goed mogelijk dat Jan Corneliszoon van Roon, die werkte tussen 1709 en uiterlijk 1751 (literatuur 2), deze pijpen maakte.

Trechtervormige pijpenkop uit de periode 1710-1730. Op de linkerkant staat een zwijn, met de kop naar rechts. Het zwijn staat op een ondergrond in de vorm van een dikke horizontale lijn. Onder deze ondergrond staan de letters VR. Om de voorstelling lopen twee bladertakken die eindigen in een bloem, boven aan de pijpenkop. De takken ontspringen uit een vierbladig bloempje.  Aan de andere kant staat een varkenshoeder. Hij lijkt een beetje op de bekende harpoenvisser, met zijn harpoen en vis in de hand, maar hier loopt de stok vanuit de hand bijna alleen maar omhoog. Tegelijkertijd is wat hij in zijn andere hand houdt eerder een langwerpige verzameling stippen dan een vis, terwijl de kwaliteit van de gravering goed genoeg is. Het zou dus heel goed een bundel knollen voor het varken kunnen zijn. Ook hier lopen bladertakken om de voorstelling. Dit keer ontspringen ze uit een viertal kleine meerbladige bloemen op de onderkant van de takken. Op de spoor staat aan beide kanten een kleine bloem- of stervorm.

Trechtervormige pijpenkop uit de periode 1725-1735. Op de linkerkant staat een vioolspeler. De details zijn redelijk summier, maar  hij draagt een jas met knopen, met zakken waarop drie (sier)knopen zitten. Verder draagt hij een korte - of pofbroek en een hoed. Op de rechterkant staat een man met een zwaard of sabel aan zijn riem, die hij met zijn linkerhand vasthoudt, waardoor de punt van de sabel naar achter en zelfs naar boven wijst. De man is wellicht wacht, ordebewaker of soldaat. De beroepen kunnen willekeurig gekozen zijn, maar ook allegorieën zijn voor bijvoorbeeld oorlog en vrede, vrijheid en regelmaat, cultuur en arbeid. Om beide voorstellingen lopen bladranken met een bloem aan het eind. Onder sluiten de ranken in een halve cirkel op elkaar aan. De bloemen boven de speelman zijn stervormig, boven de krijgsman zijn ze rond. Aan de linkerzijde, onder de ranken rond de speelman, zijn de initialen VR toegevoegd. Langs de persnaden van de pijpenkop loopt een dubbele stippenrij.

Het verschil tussen bovenstaande pijpenkoppen is klein en zit merendeels in de mate van slijtage en afwerking.

Ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1740-1750. Op de linkerkant staat een man die tabak verkoopt. Onder zijn rechterarm en in zijn rechterhand houdt hij een bundel (rol) tabak, in zijn linkerhand houdt hij tabaksbladeren op. De verkoper heeft een lange jas aan, afgezet met een dubbele rij knopen en hij draagt een hoed , waaronder haarkrullen vandaan komen. Hij staat op een klein stukje ondergrond, als een horizontale lijn. Op de rechterkant zit een man te roken. Hij zit op een eenvoudige houten stoel met zijn benen over elkaar. Met zijn linkerarm lijkt hij te leunen, met zijn rechterhand houdt hij een lange pijp vast. Hij blaast wat rook uit. Ook deze man draagt een lange jas, met een dubbele rij knopen, en een hoed. Onder de stoel staat een lijnvormige ondergrond, waaronder de letters VR zijn toegevoegd. Langs de persnaden van de pijpenkop loopt een dubbele stippenrij. Op de spoor staat het Goudse wapen met S.

Laat trechtervormige pijpenkop uit de periode 1747-1752. Op de linkerkant staat Willem IV, die in 1747 werd benoemd tot stadhouder van alle Nederlandse gewesten. Om dit feit te vieren zijn veel thematische pijpen uitgebracht. Willem IV houdt met zijn rechterhand een veldmaarschalkstaf, ten teken dat hij aan het hoofd staat van het leger. Andere attributen zijn zij ster op de borst en een sjerp. Hij draagt een lange uniformjas met een dubbele knopenrij, rijlaarzen en een bokkenpruik. Rechts naast hem staat een eenvoudig afgebeelde Oranjeboom. Op de andere kant staat de Hollandse leeuw strijdbaar met een zwaard in zijn rechterpoot en een pijlenbundel in zijn linker. Onder de leeuw lopen drie kronkelige, horizontale lijnen als ondergrond. Onder deze lijnen staan de letters VR. Op beide zijden van de spoor staat het Goudse wapenschild met S. Langs de persnaden van de pijpenkop loopt een dubbele stippenrij.