Misbaksels


Tijdens het routinematig maken van een paar honderd kleipijpen op een dag kan er van alles mis gaan. De fouten die vóór het bakken van de pijpen plaatsvinden zijn meestal niet terug te vinden omdat die pijpen dan al uit de productielijn zijn gehaald. Een  enkele keer zie je aan een pijpensteel of een pijpenkop een reparatie terug van voor het bakken. er zijn dan delen aan elkaar geplakt en de reparatie is zo goed mogelijk verhuld, maar zichtbaar gebleven. De meeste gebreken die je tegenkomt op een doorsnee bodemvondst zijn opgelopen tijdens het bakken. Er werd door pijpenmakerijen al rekening mee gehouden dat van alle pijpen die werden gemaakt ongeveer 10% sneuvelde en niet meer voor de handel geschikt was. Een pijpenmakersgros is dan ook geen 144 pijpen, maar 160, afgerond. Bodemvondsten in bijvoorbeeld de binnenstad van Gouda tonen aan dat voorraden mislukte baksels inderdaad aan de orde van de dag waren. Op veel locaties zijn geulen gevuld en vloeren opgehoogd met pijpenbakkersafval.

Maar ook zonder deze pijpenbakkersstorten zijn pijpen die er iets minder slecht aan toe waren te vinden. De slecht gebakken exemplaren, met fouten die het roken op zich niet belemmerden, gingen de verkoop in als uitverkoopjes. Een kromme steel, een deuk in de ketel of druppels glazuur op de pijp vielen onder deze categorie.

Bij pijpen van de goedkoopste soort was de oppervlaktebehandeling niet van belang en op die pijpen zijn schoonheidsfouten die tijdens het maken van de pijp ontstonden meegebakken. Op het oppervlak zitten soms nog stukjes klei, er zijn steentjes zichtbaar of gaatjes ervan, er zitten scheuren of krassen op het oppervlak en een enkele keer is een lichte vingerafdruk of een afdruk van een stukje stof zichtbaar. Sommige pijpenkoppen hebben een vreemde vorm gekregen omdat er te slecht gebotterd of getremd is. Als de klei die gebruikt is voor de pijpen slecht is gemengd is dat ook zichtbaar. De richting van het geknede mengel is soms nog te zien of er lopen lichtroze banen door de witte klei, omdat de geleverde klei niet mooi wit was. Als je maar genoeg kleipijpen ziet, valt er heel veel aan te ontdekken.