Gekroonde rozen

Zeker in de eerste helft van de 17e eeuw werden stippenrozen op de zijden van pijpenkoppen gekroond, als variant. Dit gebeurde in meerdere centra in Nederland, maar niet op grote schaal, waardoor deze pijpen niet zo heel vaak worden gevonden. De kwaliteit is eenvoudig en vergelijkbaar met pijpen waar alleen stippenrozen op staan. Wel zijn de rozenbladen ten opzichte van het hart van de bloem groter en is de bloemvorm iets meer naar werkelijkheid vormgegeven. Dit model heeft nét iets meer uitstraling. Sommige pijpen hebben naast de rozen op de zijden ook een (gekroonde) roos op de hiel gestempeld. Omdat een gekroonde roos vaak centraal staat in voorstellingen op de zijden van barokke pijpen, lijkt dit een brug tussen het geheel gedecoreerde barokmodel en de eenvoudiger pijp met gekroonde rozen.

Gekroonde rozen op de zijden, merk op de hiel

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1625-1635. Op de zijden staat een vijfstippige roos met vier lange kelkbladeren. Boven de roos staat een bladerkroon in de vorm van een lijn met drie bladeren. Ook op de hiel staat een roosmerk gestempeld. De combinatie komt vaker voor, maar is eerder uitzondering dan regel. De herkomst is waarschijnlijk Gouda. Vondst polders Zuidplas.

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1625-1635. Op de zijden staat een vijfstippige roos met vier lange kelkbladeren. Boven de roos staat een gestipte keizerskroon. Op de hiel staat het merk RB met een stip er onder. De pijp is waarschijnlijk Rotterdams van origine.

Twee dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1625-1635. De roos en de kroon zijn redelijk standaard in uitvoering. Zesstippige rozen met kelkbladeren en een normale grootte keizerskroon. Op de hiel is een gekroonde roos gestempeld. Het zijn twee verschillende vroege merken, waarbij de omtrek van het merk niet rond is, maar rond de voorstelling loopt. De pijpenkoppen ogen Gouds, vergelijk onderstaande groep vierbladige roos, normale grootte kroon, maar zijn gemerkt. Ik heb de pijpen gevonden in Zeeland. Soortgelijke pijpen zijn bekend uit Gorinchem.

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1630-1640. De rechter zijkant is gebroken. Op de linkerkant staat een zesstippige roos met kleine kelkbladeren en een keizerskroon. Op de hiel is een stempel gezet dat niet langer leesbaar is. Waarschijnlijk heeft er een roos gestaan.

Grote kroon met bladvormige elementen, lelievorm in het midden van de kroon

Dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1625-1635. Op de zijden staat een zesstippige roos (een iets kleinere stip in het centrum) met vijf kelkbladeren. Boven de roos staat een bladerkroon in de vorm van een halve cirkel met hoge ornamenten. De vorm in het midden kan gezien worden als lelie. De herkomst is waarschijnlijk Gouda.

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1625-1635. Op de zijden staat een vijfbladige roos met een stip in het centrum, met vijf kelkbladeren. Boven de roos staat een fantasiekroon in de vorm van een bewerkte draagband met drie lelievormen er op, als een bladerkroon. De herkomst is waarschijnlijk Gouda.

Vierbladige roos, normale grootte kroon

Dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1625-1635. Op de rechterzijde staat een vierbladige roos (of vijfstippig) met kleine kelkblaadjes en een kleine keizerskroon. De voorstelling gaat net over de helft van de pijpenkop, in hoogte. Goudse pijp.

Dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1625-1635. Dezelfde rozen en kronen als bovenstaande groep, maar meer op het midden van de zijkanten geplaatst. Er blijft zo minder leeg vlak boven de kronen over. Goudse pijp.

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1625-1635. Bij dit model steekt de hiel aan de steelzijde niet uit. Op de zijden staat een vijfstippige roos met kleinen kelkbladeren en een eenvoudige kroon. De pijpenkop is erg versleten.

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1630-1640. Op de zijden staat een vijfstippige roos met vier kelkbladeren. Boven de roos staat een eenvoudige kroon, de voorstelling is helder. De herkomst is Gouds.

Andere modellen

Langgerekt dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1630-1640. Op de zijden staat een zesstippige roos met vijf kelkbladeren. Boven de roos staat een eenvoudige kroon. De herkomst is Gouds.

Dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1625-1635.Boven de rozen staan grote, dik aangezette kronen. De gravering is wat onbeholpen uitgevoerd. Vondst uit Zeeland en daar waarschijnlijk ook gemaakt.

Lage vijfbladige roos, normale tot kleine kroon

Twee soortgelijke dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1630-1640. Op de zijden staat een zesstippige roos (een iets kleinere stip in het centrum) met vijf kelkbladeren. Boven de roos staat een bladerkroon die bijna niet meer te zien is. De herkomst is niet bekend.

Gekroonde roos met steel en blad

Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1625-1635. Op de zijden staat een vijfstippige roos met vier kelkbladeren. Boven de roos staat een bladerkroon in de vorm van een licht gebogen draagband met drie ornamenten, de buitenste twee zijn hol. Onder de roos, goed zichtbaar aan de rechterkant van de pijpenkop, zijn twee blaadjes van de steel aangebracht.

Twee nagenoeg glad gesleten pijpenkoppen uit de periode 1625-1635. De decoratie is identiek aan de hierboven afgebeelde pijpenkop, namelijk een gekroonde roos met een steel en loof er onder. Door de slijtage is de voorstelling nog het meest herkenbaar aan de twee bladeren van de bloemsteel, tegen de overgang naar de pijpensteel. Door verschil aan spanning op de mal tijdens het persen blijven graveringen hier langer goed. Op de laatste afbeelding is met potlood de oorspronkelijke gravering omlijnd.

Gevonden in de polders rond Gouda, uit collectie Lia Schouten.