Don Duco beschrijft eind jaren '70 van de vorige eeuw al vondstcomplexen van Amsterdamse pijpen en doet in die periode al onderzoek naar de pijpenmakers van de stad. Behalve een inmiddels gedateerde (en dan doel ik niet op het onderzoek) syllabus van zijn hand zijn er veel losse artikelen verschenen, maar een echt handwerk over de Amsterdamse pijpen is nooit van de grond gekomen.
In Amsterdam zijn pijpen gemaakt tussen 1610 en 1710. Zeker in het begin van de 17e eeuw had Amsterdam een sterke positie als pijpenmakerscentrum en er werd een wekelijkse pijpenmarkt gehouden. In de tweede helft van de 17e eeuw neemt Gouda die rol over en verdwijnt de Amsterdamse productie, net als in veel andere Nederlandse steden.
De onderstaande merken zijn afkomstig uit:
Don Duco, 1975, Pijpelijntjes, 1e jaargang nr. 2, Amsterdam
Ron de Haan en Wiard Krook, 1988, de kleipijp als bodemvondst, hoofdstuk Amsterdam, Weesp
Dubbelconische tot trechtervormige pijpenkoppen zonder merk, van een vindplaats bij Amsterdam. Zonder een merk is het moeilijk vast te stellen waar de pijpen zijn gemaakt. Sommige pijpen zien er Gouds uit, andere Amsterdams.
Amsterdamse merken, 1610-1710:
Beeldmerken
Roos
Roos gekroond
Lelie in ruit
Vier lelies in ruit
Kruisbloem
Geometrisch
Rad
2 letters
EA
EA roos gekroond
IA roos
IA roos gekroond
WA
WA roos gekroond
AB
EB
BC
BC gekroond
BC in roos
BC voetboog
IC
SC gekroond
SC roos gekroond
TF in kroon
BG
BH
IH roos gekroond
SH
WH
WH roos gekroond
AI lelie gekroond
HI
II
II roos gekroond
II kruis
PI
WI
IK
TL roos
IM
IM monogram
SM
TM monogram
TM roos gekroond
TM lelie
TM leeuw
TN gekroond
WO
CP roos gekroond
IP roos gekroond
RP
RP gekroond
WP
TR
AS gekroond
HS
IS
MS
PS leeuw gekroond
WS
WS roos gekroond
xT roos gekroond
HW
HW monogram
IW
RW monogram
SW
TW monogram
3 letters
SIM monogram
MPS
MTS
HIW monogram
SIW
Amsterdamse merken in beeld
1. Figuurmerken zonder initialen
Afgebeeld zijn: roos, roos gekroond, vier lelies vanuit één punt, vier lelies geometrisch, vier lelies intaglio gezet.
Een opvallend kenmerk van veel Amsterdamse roosmerken zijn de hartvormige bladeren en een lijnvormige omlijsting van deze bladeren.
2. Twee initialen en figuurmerken met twee initialen
BC en BC gekroond. De laatste twee zijn gevonden in het centrum van Gouda.
IC
SC
BH monogram
SH
WH
IK
IM monogram
SM
TM *Versie van TM met roos/ leeuw/ lelie?
TM monogram
WP (gekroond)
IS
MS (SM omgekeerd?)
WS
HW
RW *Koppen zijn erg verschillend.
3. Drie initialen
Afgebeeld: SIM monogram
MTS