alphense merken

Informatie over de kleipijpen uit Alphen aan den Rijn en Aarlanderveen is te vinden in het boekje De "Gouwenaars" van Alphen aan den Rijn, Een onderzoek naar tabakspijpenmakers en hun producten, van J. van der Meulen, uit 1986. Daarnaast zijn er artikelen verschenen van de hand van Bert van der Lingen in jaarboeken van de PKN (2018). Omdat de productie voor een groot deel bestond uit gekopieerde Goudse modellen en merken is het lastig een totaalbeeld te krijgen. Alphen en Aarlanderveen verdienden niet alleen geld aan schimmige zaken, hun kopieën waren soms ook niet van echt te onderscheiden.

Alphen aan den Rijn en het aangrenzende Aarlanderveen zijn vooral de geschiedenis in gegaan als de centra voor de vervalste Goudse pijp, inclusief populaire merken. Alphen (zoals ik genoemde productiecentra afgekort zal gebruiken) had een paar makers die ook eigen merken zetten, maar pijpen met een eigen signatuur maakten ze niet. Uit de publicaties blijkt een grenzeloze kopieerdrift van Goudse pijpen, zowel van de eenvoudige, gezijmerkte pijpen als de duurdere varianten.

Uit ervaring weet ik inmiddels dat je het verschil tussen een Goudse pijp en een Alphense kopie meestal niet kunt zien, tenzij er gebruikt gemaakt is van typische regel-ontduikende trucs als kleine merk aanpassingen, bijmerk aanpassingen (wapenschild van Gouda) of naam-verhaspelingen op de steel. Ook staat het bijmerk soms helemaal niet op de zijden van de hiel of spoor. Het blijft dus goed opletten. Op deze pagina staan een paar voorbeelden van pijpen en merken die uit Alphen afkomstig zijn.

Ovaalvormige pijpenkop zonder bijmerken en het eigen merk 'keeshond', van de Alphense pijpenmaker Cornelis van Rijk, 1756-1798

18e eeuwse ovaalvormige pijpenkoppen waarbij het bijmerk, het wapenschild van Gouda, van drie extra stippen is voorzien, waardoor het niet het wapenschild van Gouda meer is.. De kwaliteit van de hielmerken is hoog, met soms bijna een netter vlak dan de Goudse voorbeelden hebben. In de vormgeving zijn er kleine stijlaanpassingen, die zonder andere hints niet tot twijfel over de echtheid zullen leiden. In een enkel geval is een merk (drie lelies) op zijn kop geplaatst.

18e eeuwse ovaalvormige pijpenkop zonder bijmerken en AP gekroond als merk.

18e eeuwse ovaalvormige pijpenkop met als bijmerk een wapenschild waarin hartvormige punten staan, in plaats van de Goudse sterren. Het merk is de ridderhelm.

18 eeuwse korte ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1760-1780, het merk is VH gekroond. Op de zijkant van de hiel staat een half wapenschild (qua vorm) met vijf sterren er in.