Letters op de pijp

In de 19e eeuw worden ook letters op pijpenkoppen geplaatst. Soms betreft het een verwijzing naar het merk van de pijpenmaker, bijna zoals de zijmerken uit de 18e eeuw,  soms gaat het om de aanduiding van een type of is het reclame voor pijpen die in opdracht zijn gemaakt, ook voor buitenlandse aanvragers. Een aantal van deze categorie pijpen worden regelmatig gevonden, anderen zijn een stuk moeilijker te plaatsen.

DW

Ovaalvormige pijpenkop met het merk DW op de hiel, en de letters D en W op de linker-  en rechterkant van de pijpenkop. In de 18e eeuw was deze pijp een soort zijmerkpijp geweest. De pijpen met DW zijn gemaakt door Goedewaagen vanaf de derde kwart van de 19e eeuw.

WW

Ovaalvormige pijpenkop met het merk W gekroond op de hiel. Op de zijden van de pijp staan de letters W, een variant op de DW van Goedewaagen. Het merk W gekroond is van Van der Want, die deze pijpen net als Goedewaagen vanaf de derde kwart van de 19e eeuw produceerde.

Ovaalvormige pijpenkop met het merk W gekroond op de hiel, in dit geval is deze afgebroken. Op de zijden van de pijp staan de letters W. Deze pijp is in roodbakkende klei uitgevoerd.

In Gouda gemaakte kromkop pijp van klein model, uit de laatste kwart van de 19e eeuw. Op de hiel staat geen makersmerk, al zou dat bij dit model wel van toepassing zijn geweest. Op de zijkant van de hiel staat het wapen van Gouda. Naar de roker toe staat een vrij groot stempel. Het stempel is rond met een naar binnen getande buitenrand. In de cirkel staat een T met een grote keizerskroon erboven. Het stempel is niet bedoeld als merk van een Goudse pijpenmaker, daarvoor is het stempel te groot en de T was alleen in de eerste kwart van de 19e eeuw nog als merk in gebruik, in de periode van deze pijp niet meer. De pijpen moeten als batch naar een opdrachtgever geëxporteerd zijn.

Als je een regel maakt, kun je er donder op zeggen dat er een uitzondering volgt. Zo is dit middelgrote kromkopmodel naar de roker toe voorzien van een stempel, bestaande uit een grote 1. Geen letter dus. Vanuit de onderste schreef loopt een cirkelvormige lijn om de één heen, niet sluitend, maar als handmatig met een radeermes gezet. Het is me niet duidelijk of deze pijp bewust zo is gemaakt voor een opdracht, of dat de pijpenkop is gebruikt om iets aan te geven in het productieproces. Bij de fabrieksstorten van Goedewaagen hebben we in 2008 dergelijke pijpen gevonden.