Een kleine Moriaanskop

Een kleine moriaanskop, 1740-1750

Bovenstaande pijpenkop komt relatief veel voor, maar zoals ik ze ken staat nergens op de kop een aanduiding van de maker. In Don Duco's 'De Nederlandse kleipijp' uit 1987 staat onder vermelding van afbeeldingsnummer 639 een getekende pijpenkop met het hetzelfde uiterlijk en het merk CMF op de hiel. Dit merk is van een onbekende maker en zou ergens gebruikt moeten zijn tussen 1690 en 1710 (Lit. 2). In dat geval heeft de afgebeelde versie een vroege voorloper gehad, misschien is de mal zelfs hergebruikt. De periode waarin figurale gezichtspijpen ineens hun (her)intrede deden ligt wel rond 1700, dus dat deze gezichtspijp er uit ziet alsof zij tussen deze modellen hoort is wel logisch. Te zien is in ieder geval dat op de zijkant van de hiel het Goudse wapen met S is gegraveerd. De pijp is dus na 1740 geperst. De trechtervorm, die onder het mannengezicht zit verstopt, is dan al op zijn retour.

De kop beeldt een mannengezicht uit met een tulband en kroeshaar. Een moriaan, iemand van Afrikaanse afkomst werd vanwege de slaven op de tabaksplantages geassocieerd met de tabakshandel. In de eerste helft van de 18e eeuw komen er verschillende versierde pijpen op de markt die dit als thema op de zijkanten hebben staan.