Geglazuurde pijpen


Het glazuren van kleipijpen is van alle eeuwen. Hoewel er archivalisch weinig over bekend is vertellen bodemvondsten dat vanaf de eerste kwart van de 17e eeuw glazuur werd aangebracht op kleipijpen. Uit het aantal bodemvondsten van geglazuurde pijpen blijkt ook dat het relatief weinig gebeurde. Een pijp met glazuur zal een bijzondere uitstraling hebben gehad, omdat je ze niet vaak zag.

Het is ergens wel logisch dat een extra glazuurgang voor een massaproduct als een kleipijp, die zonder glazuur al helemaal af was, wat kostbaar en overbodige luxe was. Maar het is zelfs zo dat het vermogen van de gebakken pijpen om vocht op te nemen, wat het roken ten goede komt, teniet gedaan wordt door de glazuurlaag. De geglazuurde pijpen zijn dus relatief minder geschikt om uit te roken, maar werden toch op de markt gebracht. Ongetwijfeld zal het de aandacht trekkende effect een rol hebben gespeeld en wilde men er mee gezien worden. Overigens is het aandeel geglazuurde pijpen het grootst in de eerste helft tot driekwart van de 17e eeuw. Daarna neemt de belangstelling af en worden de geglazuurde exemplaren echt zeldzaam. In de 19e eeuw leeft het glazuren weer op, samen met allerlei andere pogingen het roken uit kleipijpen weer hip te krijgen. De 17e eeuwse pijpen zijn meestal groen geglazuurd, soms ook bruin. Later komt ook transparant voor, wat een gele tint geeft. De 19e eeuwse pijpen die ik gezien heb zijn bruin geglazuurd.


Groen geglazuurde pijp uit Alkmaar, 1650-1660. De glazuur ziet er wat dun uit en lijkt wel te heet te zijn geweest.


Pijp met glazuurschade, ook uit Alkmaar 1665-1675. Het verschil met bovenstaande pijp is duidelijk. Wanneer glazuur onbedoeld op kleipijpen lekt bakken de pijpen aan elkaar vast, omdat ze dicht op elkaar zijn gestapeld. Ook bedekt gelekte glazuur zelden een heel oppervlak, de verdeling is onregelmatig.


Wanneer een pijp geglazuurd is, is de steel dat ook. Als de glazuur mooi rondom het oppervlak aanwezig is, zonder gaten of dikke druppels, ligt het voor de hand dat de gevonden resten van een geglazuurde pijp zijn en niet van een pijp met glazuurschade.


Een met bruine glazuur gekleurde Isabé pijpenkop uit de late 19e eeuw.