Paus Pius IX


Pius IX was paus van 1846 tot 1878, en is tot nog toe na Petrus de op één na langst zittende paus. Over de wetenswaardigheden van zijn leven wijd ik niet verder uit, ik verwijs gemakshalve naar Internet, maar voor katholieken is de paus natuurlijk de hoogste vertegenwoordiger van Goddelijke macht op aarde en daarom erg belangrijk. Dat was in de 19e eeuw nog veel meer het geval dan nu. Giacomo Antonelli was zijn kardinaal-staatssecretaris, overleden in 1876 te Rome. Onder de regering van Pius IX werd hij vanaf 1850 de leider der pauselijke politiek. Ik had dit nooit geweten als beide gewichtige personen niet waren afgebeeld op een vrij bijzondere hoornpijp die ik in 2022 in een weiland vond, langs de afdruk van een koeienpoot. Het land grenst aan Gouda.

Hoewel de term 'pauselijke pijpen' bestaat, slaat deze op de kwaliteit van pijpen, in dit geval de hoogste. Van pausen zelf is maar weinig terug te vinden in de tot pijpen gevormde kaölische klei. Van de opvolger van Pius IX is een gezichtspijp bekend die is gemaakt door Goedewaagen. Het gaat om paus Leo XIII, die in 1878 paus Pius IX opvolgde. In de catalogus van de Franse fabriek Gambier uit 1894, waarin erg veel gezichtspijpen van prominente en minder prominente personen staan, is geen paus te vinden. Wél staat op de site van het Amsterdam Pipe Museum een gezichtspijp van Pius IX, gemaakt door Gambier.


Hoornmodel pijp uit de periode 1875-1900 met een kijkglaasje, zie foto 5. Het omhulsel is gebroken en het glaasje zelf is verdwenen. Op de linkerzijde staat paus Pius IX staand afgebeeld. Met zijn rechterhand maakt hij een zalvend gebaar en in zijn linkerhand draagt hij een sleutel. Hij draagt een pauselijk gewaad en om zijn nek hangt een ketting met een kruis. Boven zijn hoofd staat een tekstlint met daarop 'PIUS IX'. De sleutel is een pauselijk attribuut en verbeeldt de sleutel van de hemelpoort. Het kruis om zijn nek is die van de pauselijke ridderorde. Op de rechterzijde staat Giacomo Antonelli staand afgebeeld. Hij is gekleed in een bisschoppelijk gewaad met hoed en hij houdt een attribuut vast aan een ketting, maar het object zelf is platgedrukt in de klei en niet herkenbaar. Boven zijn hoofd loopt een tekstlint met daarop 'ANTONELLI'. Omdat Antonelli overleed in 1876 en paus Pius IX in 1878, is het goed mogelijk dat de pijp een gedenkpijp is ter ere van het leven van beide personen, dan wel al uitgekomen toen Antonelli overleed, of, meer waarschijnlijk, na ook het overlijden van Pius IX. De pijp is niet erg bekend en zal in een relatief lage oplage zijn gemaakt tussen 1876 (1878) en 1898, ik rond de productie op tien jaar af, maar het kan korter zijn geweest. De fabrikant is niet bekend.